Một món ăn ngon không chỉ xuất phát từ nguyên liệu tươi sạch mà còn ở cách nêm nếm, quy trình tẩm ướp và chế biến. Nấu ăn là một nghệ thuật, đem đến một bữa ăn ngon miệng, giàu dinh dưỡng, tốt cho sức khỏe khó hơn nhiều so với ý nghĩa là làm chín thức ăn. Một trong những gia vị hỗ trợ đem lại cho món ăn hương vị hoàn mỹ là hạt nêm, bên cạnh muối, đường, bột ngọt,…

Hạt nêm là gì?

Hạt nêm là hạt gia vị khô, được tổng hợp từ rất nhiều thành phần: muối, bột ngọt, chất điều vị dùng trong thực phẩm, dầu cọ, hương thịt tổng hợp, hành, tỏi,… Có nhiều loại khác nhau sẽ chứa các loại chiết xuất xương hầm, chiết xuất thịt và rau củ, chiết xuất tôm,… cho các món ăn hương vị khác nhau khi được thêm vào. Hạt nêm có thể dùng cho các món chay với các chiết xuất rau củ như nấm hương, nấm đông cô, hạt sen, su hào, cà rốt, củ cải, măng tây, khoai mì,…

Các chất điều vị thường có  trong hạt nêm là 621, 627, 631 được Ủy ban Tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế cấp phép sử dụng trong thực phẩm và an toàn cho sức khỏe người dùng. Vì thế, sử dụng trong dinh dưỡng sẽ không là vấn đề gây ra các nguy hại cho cơ thể.

Tuy nhiên, có nhiều loại hạt nêm có thành phần “siêu bột ngọt”. Đây là những chất có tác động ít nhiều đến sức khỏe người dùng.

Hạt nêm thường có dạng viên, khô, kích thước to hơn hẳn các loại hạt muối, đường, bột ngọt,… Kích thước đó giúp nó chứa được rất nhiều nguyên liệu tổng hợp đa dạng. 

Quy trình làm hạt nêm luôn đảm bảo an toàn vệ sinh: nguyên liệu tươi để tạo ra các chiết xuất được làm chín, sau đó được mang đi sấy khô, nghiền mịn và loại bỏ tạp chất. Sau đó các nguyên liệu đã sơ chế và gia vị được trộn đều, cuối cùng là quá trình tạo hạt bằng công đoạn ép hỗn hợp qua lưới, hứng vào khay và mang đi sấy khô. 

Hạt nêm có tốt không? 

Trong nhiều loại hạt nêm, dù có chứa chiết xuất từ thực phẩm, tuy nhiên lượng này không nhiều. 30-40% vị ngọt mà nó mang lại đến từ bột ngọt, ngoài ra còn có chất “siêu” bột ngọt là Disodium guanylate và Disodium inosinate. Những hợp chất hóa học này, dù an toàn nhưng không được khuyến khích dành cho sức khỏe thay vì những thực phẩm tự nhiên, sạch, tinh khiết.

Tuy nhiên, các chất “siêu” bột ngọt này sẽ được kiểm định nghiêm ngặt đối với các sản phẩm uy tín, chất lượng. Vì thế, người sử dụng tham khảo kỹ thông tin sản phẩm cũng là cách tránh mua loại gia vị chứa nhiều thành phần không tốt cho cơ thể.

Hạt nêm mang lại cho món ăn thêm những vị ngọt đậm đà, dậy mùi hương kích thích vị giác,… góp phần tạo nên bữa ăn hoàn mỹ. Những thành phần cùng với quy trình sản xuất hoàn toàn lành tính, đảm bảo vệ sinh, vì thế, nó không gây hại cho sức khỏe người dùng.

Về giá trị dinh dưỡng, 100g hạt nêm thường chứa 140-240 calories. Trong đó, hạt nêm có chứa khoảng 18g chất đạm, 1,25g chất béo và 20-30g carbohydrate. Ngoài ra, nó không chứa thêm các dưỡng chất, vitamin, khoáng chất nào khác. 

Có thể thấy, hạt nêm vẫn là nguồn cung cấp calories và một lượng nhỏ đạm, tinh bột cùng chất béo cho người sử dụng. Chúng là những chất cần có trong mỗi bữa ăn.

Sử dụng đúng cách

Bên cạnh vai trò đem đến vị ngon miệng nhất cho các món ăn, hạt nêm chỉ an toàn khi được sử dụng đủ lượng, đúng cách. 

Vì có chứa chiết xuất thịt, xương, rau củ,…. trong thành phần mà hạt nêm thường bị lạm dụng trong các món ăn. Người sử dụng thường “ỷ lại” những chiết xuất đó mà không sử dụng những thực phẩm tươi, sống đầy đủ cho món ăn. 

Ví dụ, thay vì nấu canh rau củ cùng nước xương hầm tự nhiên thì người nội trợ chỉ dùng nước lọc đun sôi, dầu ăn và thêm vào rất nhiều hạt nêm chiết xuất thịt và rau củ. Hương vị món ăn không có nhiều thay đổi so với khi nấu canh cùng nước hầm xương nguyên chất, nhưng chất dinh dưỡng cho người sử dụng sẽ bị thiếu hụt trầm trọng. Điều này cực kỳ không tốt, đặc biệt là với trẻ nhỏ.

Sử dụng hạt nêm nhiều thay vì những thực phẩm tự nhiên là tình trạng rất phổ biến ở nhiều quán ăn nhỏ: các quan phở, mì, bún,… Để mang lại lợi ích kinh doanh, người bán hàng thường lựa chọn dùng nhiều với số vốn nhỏ mà vẫn mang lại hương vị vừa miệng cho khách hàng, vẫn đảm bảo quá trình kinh doanh. Thực tế này là không thể tránh khỏi, vì thế, những bữa ăn tự nấu tại nhà sẽ an toàn hơn nhiều vì bạn có thể kiểm soát được lượng gia vị.

Khi dùng hạt nêm, hãy cân đối các gia vị còn lại như muối, đường, bột ngọt,… để tránh dư thừa gia vị. Trong hạt nêm đã được trộn sẵn muối. Điều này vừa là ưu điểm đem lại sự tiện lợi cho quá trình nêm nếm, vừa là điều cần lưu ý khi nấu ăn.

Dư thừa hoặc sử dụng hạt nêm không chất lượng, chứa nhiều “siêu” bột ngọt có thể dẫn đến các bất lợi cho sức khỏe như:

• Sinh ra nhiều độc chất, rối loạn quá trình chuyển hóa chất, ảnh hưởng đến thai nhi,… do tác động của các “siêu” bột ngọt.
• Hệ bài tiết phải làm việc quá sức khi phải đào thải các gia vị tổng hợp dư thừa.
• Thiếu dinh dưỡng, thiếu chất, ảnh hưởng trí não và tim mạch.

Hạt nêm cũng như các loại gia vị khác, dùng với một lượng vừa đủ để chúng làm tròn vai trò đem lại hương vị vừa miệng nhất cho món ăn mà thôi. Dư thừa hoặc lạm dụng sẽ gây ra những tác dụng phụ không mong muốn cho sức khỏe. Trong dinh dưỡng, chúng ta vẫn nên ưu tiên những món ăn tự nhiên, sạch, an toàn, chất lượng để đảm bảo sức khỏe tốt nhất.